Wat kost het om de milieu-impact van producten te voorkomen? Dankzij de eco-cost-methode is het mogelijk deze eco-impact te berekenen. Al is een dergelijke oplossing misschien soms iets te eenvoudig en zijn er uitdagingen verbonden aan het gebruik, toch heeft ze haar waarde. We leggen u uit welke en verduidelijken met een voorbeeld.
Wanneer we gebruik maken van natuurlijke hulpbronnen, betalen we daar alleen de actoren voor die deze hulpbronnen ontginnen op het stuk terrein dat die rechtspersoon bezit. We betalen niet onze planeet voor het verbruik van deze hulpbronnen, want niemand is daar ‘eigenaar’ van, niemand is daar aansprakelijk voor. Een uitgebreide beschrijving van dergelijke externaliteiten hebben we al beschreven in een eerdere blog.
Nu willen we graag de vraag omdraaien: wat zou het kosten als we de impact op het milieu willen voorkomen? Kunnen we berekenen wat de werkelijke kost van een product zou zijn als we de milieuschade willen voorkomen? Dit is precies de insteek van de eco-cost-methode.
Wat is eco-cost en wanneer zinvol?
De eco-cost-methode berekent de te vermijden eco-impact als een enkelvoudig getal uitgedrukt in euro. In die zin is de methode erg vergelijkbaar met deze die in de Ecolizer (OVAM) is gebruikt en daar in ecopunten is uitgedrukt.
De eco-cost-methode beantwoordt aan onze drang om complexe problemen met een simpele oplossing te lijf te gaan. Het is erg verleidelijk om de volledige milieu-impact van een product, inclusief gebruik en einde-leven, in één getal te beschrijven. Iedereen weet dat dat getal voor discussie vatbaar is en erg veel nuance mist.
Toch heeft deze eco-cost-methode haar waarde. Erg vroeg in het ontwerpproces, wanneer nog maar weinig data beschikbaar zijn, is dit een erg geschikt instrument. Op dat ogenblik zijn er immers nog erg veel beslissingen te nemen en kan u het ontwerp dus ook nog sterk beïnvloeden. Het laat toe om op een snelle manier scenario’s te vergelijken en inschattingen te maken over de milieu-impact en hoe u deze kan reduceren of vermijden. De euro-waarden uit de berekeningen zijn dan ook uitsluitend als relatieve waarden zinvol.
Wilt u bijvoorbeeld twee materialen afwegen tegenover elkaar, dan hebt u de juiste tool in handen.
Hoe werkt het?
De eco-cost van heel wat materialen, processen, transport, energie, einde-levenscenario’s per materiaal, … is beschikbaar voor een bepaalde eenheid. Bijvoorbeeld: RVS 18NiCr8 heeft een eco-cost van 0,8 €/kg, transport per trekker-oplegger (24 ton, min gewicht/volume-ratio 0,32 ton/m³) heeft een eco-cost van 0,031 €/(ton.km).
Via eenvoudige rekenregels (hoeveelheid x eco-cost) kan u zo eenvoudige scenario’s vergelijken en de te vermijden eco-cost berekenen. U kan dit in eenvoudige of uitgebreide rekenbladen uitvoeren of u kan de apps op uw smartphone gebruiken. Alle info om zelf aan de slag te gaan vindt u hier.
Wat is de echte uitdaging?
De uitdaging is niet om dergelijke tools te kennen en ze te kunnen gebruiken. De bedrijven die hiermee aan de slag willen, zijn dikwijls op zoek naar hoe ze dergelijke berekeningen ook in hun ontwerpproces kunnen integreren, hoe ze hun productontwerpers kunnen ondersteunen om systematisch circulariteitseisen op te nemen in het productontwerp. Een veel gehoorde vraag is "Kan je mij een ‘circular design checklist’ geven voor mijn product, waarmee onze ontwerpers aan de slag kunnen?" Dat is een erg waardevolle vraag en ambitie... alleen is er niet één juiste checklist. Veel hangt af van de ontwerpstrategie ('Design for X'), die op zich weer in relatie staat tot hoe u het product in de markt zet en hoe u wenst dat de klant met uw product omgaat. Wil u dat de klant kiest voor herstel bij productafdanking? Reikt u de klant een terugkoopoptie aan? Laat u de klant uw product recycleren via de geijkte paden? Er zijn dus meerdere mogelijkheden voor eenzelfde product en dat vereist dan ook andere ontwerpregels. De meest aangewezen volgorde lijkt dus de circulaire productstrategie bepalen en van daaruit de productvereisten in kaart brengen.
Case: elektrische takel
Op basis van de data over de belangrijkste materialen en hun bewerkingsprocessen, de logistiek, productgebruik, onderhoud inbegrepen, en de productafdanking bekomen we volgend beeld:
Er is slechts een erg kleine impact van de materialen en hun gewicht op het energieverbruik in deze case. Als we nu het elektrische verbruik uit de vergelijking halen, krijgen we dus een beter beeld op de impact van de materialen.
Nu komt de impact van elektronica als dominant naar voren. Voor het bedrijf in kwestie is dus de circulaire designstrategie gericht op het terugwinnen van onderdelen ('parts harvesting'), in het bijzonder voor de elektronische modules, een grote troef. De economische drijfveren (beschikbaarheid en prijs) en de ecologische drijfveren versterken in deze case elkaar.
In vervolgstappen in het ontwerpproces is er aandacht voor modulariteit en opwaardeerbaarheid ('upgradeability') van onder andere de elektronische modules. Vervolgens kan het bedrijf ook de randvoorwaarden onderzoeken (gestandaardiseerde interfaces en tools, …) en hieruit een ‘circulaire design-checklist’ opstellen.
Herkent u deze uitdagingen en wilt u die graag concreet aanpakken? Neem dan zeker contact op! Samen bekijken we welk traject voor u het meest zinvol is. Dat kan een deelname zijn aan onze masterclass ‘Integreer circulariteit in productontwerp’ (op 6 december), een individuele begeleiding op maat, een bezoek aan een bedrijf dat hiermee al goed op weg is, of …
